Οι σπίλοι, κοινώς γνωστοί ως «ελιές», αποτελούν την κλινική εκδήλωση καλοήθους πολλαπλασιασμού κυττάρων που βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα μας. Ανευρίσκονται σε όλους τους ανθρώπους και στα δύο φύλα. Κάποιοι σπίλοι παρουσιάζονται από τη γέννηση (συγγενείς), ενώ κάποιοι άλλοι αναπτύσσονται τις πρώτες δεκαετίες της ζωής του ανθρώπου (επίκτητοι). Ο αριθμός και το είδος τους εξαρτάται από γενετικούς-κληρονομικούς παράγοντες, ενώ η έκθεση στον ήλιο μπορεί να επηρεάσει την εμφάνισή τους.
Οι σπίλοι είναι συνήθως μικρές καφέ κηλίδες ή επάρματα του δέρματος και μπορεί να είναι είτε επίπεδοι είτε επηρμένοι και συνήθως έχουν στρογγυλό ή σφαιροειδές σχήμα. Ορισμένοι σπίλοι, όπως αυτοί που έχουν ακανόνιστο σχήμα και βρίσκονται κάτω ή γύρω από τα νύχια ή κοντά στα γεννητικά σας όργανα, πρέπει να παρακολουθούνται από γιατρό για ένδειξη μελανώματος. Μερικές ελιές έχουν μεγαλύτερο από το μέσο όρο κίνδυνο να γίνουν καρκινικοί. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- Μεγάλοι συγγενεις σπίλοι. Οι σπίλοι με διάμετρο μεγαλύτερη των 30 εκατοστά παρουσιάζουν το μεγαλύτερο κίνδυνο. Κάθε σπίλος που υπάρχει από τη γέννηση πρέπει να εξετάζεται από γιατρό.
- Δυσπλαστικοί σπίλοι. Σπίλοι που είναι μεγαλύτεροι από το μέσο όρο και έχουν ακανόνιστο χρώμα και σχήμα. Οι ασθενείς που εμφανίζουν 10 ή περισσότερους σπίλους, έχουν 12% μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν μελάνωμα, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
- Πολυάριθμοι σπίλοι. Αν υπάρχουν πολλοί σπίλοι με διάμετρο μεγαλύτερη των 6 χιλιοστών βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος.
Το μελάνωμα είναι η πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος, που συνήθως εμφανίζεται σαν μια ασύμμετρη, με ακανόνιστα όρια, πολύχρωμη ή καφέ χρώματος (ως μαυρισμένου δέρματος) κηλίδα ή σαν ένα έπαρμα που συνεχίζει να αυξάνεται σε μέγεθος με την πάροδο του χρόνου. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να μην είναι μελαγχρωματικό (αμελανωτικό μέλανωμα).
Αν ελέγχετε τις ελιές σας για να καθορίσετε αν είναι καρκινικοί ακολουθήστε τον οδηγό A-B-C-D-Ε της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας:
Α (asymmetry): ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΑ του σπίλου, δηλαδή αν χωρίσουμε το σπίλο σε κάθετο και οριζόντιο άξονα το δεξί με το αριστερό και το πάνω με το κάτω τμήμα να μην είναι παρόμοια μεταξύ τους. Σπίλοι, λοιπόν, που το μισό της βλάβης είναι διαφορετικό από το άλλο μισό είναι δυνητικά πιο επικίνδυνοι.
Β (border): Το ΟΡΙΟ στην περιφέρεια του σπίλου αν έχει προσεκβολές σαν δάκτυλα ή δαντελωτή όψη θα πρέπει να μας οδηγήσει για περαιτέρω έλεγχο στο δερματολόγο.
C (color): Το ΧΡΩΜΑ του σπίλου αν δεν είναι ομοιόμορφο και έχει μεγάλη ποικιλία (πχ ένας ή περισσότεροι συνδυασμοί από μαύρα, καφέ, γκρί, μπλέ, κόκκινα και λευκά στοιχεία) πρέπει να μας κινητοποιήσει.
D (diameter): Η ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ της ελιάς, αν είναι πάνω από 5-6 χιλιοστά επίσης θεωρείται σημείο για διερεύνηση.
Ε (Evolution) ΕΞΕΛΙΞΗ. Η αλλαγή των ABCD σε σύντομο χρονικό διάστημα (μήνες έως έτος) οφείλει να μας κινητοποιήσει.
Ακόμη, άλλα ύποπτα συμπτώματα είναι και τα ακόλουθα:
-Υφή: Φολίδες, εκροή υγρού ή ήπια αιμορραγία μπορεί να σηματοδοτούν μελάνωμα.
-Αίσθηση: Υπάρχει κνησμός, ευαισθησία ή πόνος.
-Το δέρμα γύρω από το σπίλο: Προσέξτε το οίδημα, την ερυθρότητα ή άλλους χρωματισμούς που εξαπλώνονται στο δέρμα κοντά στο σπίλο.
Ο περισσότεροι σπίλοι δε χρειάζονται αφαίρεση παρα μόνο ετήσιο έλεγχο από τον δερματολόγο σας. Αν όμως θελήσετε να βγάλετε κάποιον για αισθητικούς λόγους, αυτό μπορεί να γίνει με excision ή shave biopsy. Η επέμβαση γίνεται συνήθως στο ιατρείο του δερματολόγου/πλαστικού σας και διαρκεί λίγη ώρα μόνο.
Αν ο γιατρός σας διαγνώσει ότι ο σπίλος σας είναι καρκινικός, θα πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά. Η εκτομή πρέπει να είναι πλήρης και με ικανά όρια, ο δε αφαιρεθείς σπίλος πρέπει πάντα να στέλνεται για βιοψία. Αν ένας σπίλος δείχνει ύποπτος λόγω εμφάνισης άτυπων χαρακτηριστικών, πρέπει να πάλι αφαιρείται με χειρουργική εκτομή και να γίνεται βιοψία. Γενικά, η ιατρική αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται ανά περίπτωση, ανάλογα δηλαδή με τα χαρακτηριστικά του σπίλου, το αισθητικό αποτέλεσμα από την αφαίρεσή του και το ψυχολογικό προφίλ του ασθενή. Συνήθως ο σπίλος που βγαίνει δεν επανεμφανίζεται. Αν εμφανιστεί πάλι, επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας.
