Tο μέλασμα είναι μια επίκτητη δερματοπάθεια, που χαρακτηρίζεται από συμμετρική υπερμελάγχρωση φωτοεκτεθειμένων περιοχών του προσώπου, ιδίως του κεντρικού, και, σπανιότερα, του τραχήλου. Παρατηρείται κυρίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Αν και προσβάλλονται όλες οι φυλές, το μέλασμα είναι συχνότερο σε σκούρους φωτότυπους. Η επικρατέστερη ηλικία έναρξης της νόσου είναι η δεύτερη με τρίτη δεκαετία της ζωής.
Έχουν περιγραφεί διάφορα κλινικά πρότυπα κατανομής.
- Το κεντροπροσωπικό: είναι το πιο σύνηθες και αφορά τη περιοχή του μετώπου, της ρινός, και το άνω χείλος.
- Το παρειακό: αφορά μόνο τη περιοχή της ρινός και τις παρειές.
- Η γναθιαία μορφή: η οποία εντοπίζεται στη περιοχή της κάτω γνάθου.
- Μια μορφή που προσφάτως έχει περιγραφεί είναι το εξωπροσωπικό μέλασμα όπου προσβάλλονται ανατομικές περιοχές εκτός του προσώπου, συμπεριλαμβάνοντας τον τράχηλο, τους βραχίονες και το στέρνο.
Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία (UV) θεωρείται ο σημαντικότερος αιτιολογικός παράγοντας. Φαίνεται όμως ότι εμπλέκονται επίσης και ορμονικοί παράγοντες. Η συσχέτιση αυτή ενισχύεται από την υπεροχή των γυναικών μεταξύ των ασθενών με μέλασμα καθώς και από την αναφερόμενη εκδήλωση ή επιδείνωση της νόσου κατά τη διάρκεια της κύησης ή μετά από συστηματική λήψη αντισυλληπτικών δισκίων ή άλλων ορμονικών θεραπειών.
Τρόποι αντιμετώπισης μελάσµατος: περιλαμβάνουν τοπικά σκευάσματα, συστηματικές θεραπείες και συνδυασμό αυτών. Η διάρκεια και η αποτελεσματικότητα της θεραπείας εξαρτάται απο τη παθογένεια, τη κλινική μορφή και το φωτότυπο του ασθενή.
- Τοπικές θεραπείες: Η υδροκινόνη, η τρετινοΐνη και η 4n-butylresorcinol επιδρούν µε εξειδικευμένο μηχανισμό, αναστέλλοντας την μελανογένεση στο δέρμα. Η τοπική θεραπεία με λευκαντικούς παράγοντες βελτιώνει τη δυσχρωμία, όμως η λανθασμένη χρήση μπορεί να δημιουργήσει δερματικό ερεθισμό αλλά και να επιδεινώσει την υπερμελάγχρωση. Γι’αυτό το λόγο η συχνή δερματολογική παρακολούθηση κρίνεται αναγκαία.
- Χημικά peelings: Τα αποτελεσματικότερα peelings για τη θεραπεία του μελάσµατος είναι αυτά της κατηγορίας των υδροξυ-οξέων. Με βασικά συστατικά το σαλικυλικό, γλυκολικό, κιτρικό, κοχικό και τριχλωροξικό οξύ, ο δερματολόγος επιλέγει ανάλογα με τον φωτότυπο του ασθενούς ένα από τα παραπάνω συστατικά. Το χημικό peeling απομακρύνει την πλεονάζουσα μελανίνη από το δέρμα. Απαιτείται όμως μεγάλη προσοχή στην εφαρμογή του καθώς υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί ερεθισμός και να εμφανιστεί μεταφλεγμονώδης υπερμελάγχρωση.
- Συστηματικές θεραπείες: το τρανεξαμικό οξύ έχει χρησιμοποιηθεί τελευταία με πολύ καλά αποτελέσματα.
